TRỞ THÀNH ĐIỂM TỰA VỮNG CHẮC TRONG GIA ĐÌNH
Một gia đình vững chắc không phải là nơi không có sóng gió, mà là nơi mỗi thành viên biết rằng, dù giông bão có thế nào, vẫn luôn có một chỗ an toàn để trở về." - Sunny Đặng Phương
Nhưng làm thế nào để một người có thể trở thành điểm tựa thực sự cho gia đình? Làm sao để vợ chồng tin tưởng nhau hơn, con cái cảm thấy được yêu thương, và cha mẹ có thể an tâm dựa vào con cháu khi về già?
Câu trả lời không nằm ở những lời hứa hẹn hay sự hy sinh đơn thuần. Một mái nhà vững chãi cần được xây dựng trên những nền tảng quan trọng: Bình an – Thấu hiểu – Định hướng - Nâng đỡ. Và thú vị là, bốn yếu tố này không chỉ xuất phát từ kinh nghiệm cá nhân, mà còn được chứng minh qua những nghiên cứu sâu sắc về tâm lý học và giáo dục học.
Hãy cùng Sunny khám phá nhé !
BÌNH AN: CẢM GIÁC AN TOÀN TRONG MỌI GIÔNG BÃO
Chúng ta thường nghĩ bình an là một trạng thái tĩnh lặng, không có sóng gió. Nhưng trong gia đình, bình an không phải là sự vắng mặt của mâu thuẫn, mà là cảm giác an toàn dù có chuyện gì xảy ra.
John Bowlby, một nhà tâm lý học tiên phong về Thuyết Gắn Kết (Attachment Theory), đã phát hiện ra rằng con người từ nhỏ đến lớn đều cần có một nơi để "dựa vào" – nơi họ cảm thấy được yêu thương, chấp nhận, và có thể bộc lộ cảm xúc mà không sợ bị tổn thương. Trẻ em có sự gắn kết an toàn với cha mẹ lớn lên sẽ tự tin, kiên cường, và dễ xây dựng những mối quan hệ tích cực sau này. Người lớn có một gia đình ấm áp sẽ ít căng thẳng hơn, khả năng phục hồi sau khủng hoảng cũng mạnh mẽ hơn.
Vậy làm thế nào để mang lại cảm giác an toàn trong gia đình?
Giữ bình tĩnh khi đối diện mâu thuẫn. Một người lớn bình tĩnh là nền tảng giúp con cái hoặc vợ/chồng cảm thấy an tâm. Khi con mắc lỗi, thay vì quát mắng, hãy dạy con theo cách khiến con hiểu rằng lỗi lầm không làm thay đổi tình yêu thương bạn dành cho chúng. Khi vợ/chồng nóng giận, thay vì đáp trả bằng lời lẽ sắc bén, hãy hít một hơi thật sâu, lùi lại một bước.
Thể hiện yêu thương qua những hành động nhỏ. Một cái ôm khi con buồn, một cái ôm khi vợ/chồng đi làm về, một tin nhắn hỏi han khi vợ/chồng đi công tác, một bữa cơm gia đình dù đơn giản nhưng ấm cúng – những điều này tạo ra một lớp nền vững chắc cho cảm giác bình an trong nhà.
Duy trì những thói quen gắn kết. Một gia đình có những "nghi thức" chung – như cùng nhau ăn tối, cùng nhau xem phim vào cuối tuần hay cùng nhau đi du lịch mỗi năm – sẽ tạo ra một vùng an toàn cho mỗi thành viên.
Bình an trong gia đình không phải là điều gì quá xa vời. Nó chỉ đơn giản là tạo ra một không gian mà ai cũng biết rằng, dù ngoài kia có ra sao, ở nhà vẫn là nơi có thể an toàn bộc lộ bản thân mà không sợ bị tổn thương.
- Sunny Đặng Phương
ĐỐI THOẠI: LẮNG NGHE ĐỂ GẦN NHAU HƠN
Có một câu chuyện thế này: Một cậu bé sau khi đi học về đã hào hứng khoe với mẹ:
"Mẹ ơi, hôm nay con có một điều muốn nói với mẹ!"
Nhưng người mẹ đang bận rộn nấu ăn và đáp lại một cách vô thức: "Ừ, mẹ đang bận lắm, con nói nhanh lên xem nào”
Cậu bé im lặng. Rồi không bao giờ nói chuyện đó với mẹ nữa.
Không phải vì cậu giận dỗi, mà vì cậu nghĩ rằng có lẽ điều mình muốn chia sẻ không quan trọng với mẹ.
Daniel Goleman, người phát triển khái niệm Trí tuệ cảm xúc (Emotional Intelligence - EQ), nhấn mạnh rằng một trong những kỹ năng quan trọng nhất để xây dựng mối quan hệ bền vững là lắng nghe thực sự và có thể đối thoại sâu được với nhau. Không phải lắng nghe để đáp lại, mà là lắng nghe để hiểu, để bao dung chứa đựng về người mình thương.
Làm thế nào để thể hiện sự thấu hiểu trong gia đình?
Lắng nghe không phán xét. Khi con cái hoặc vợ/chồng chia sẻ điều gì, hãy thực sự dừng mọi việc khác lại và chú tâm vào họ dù đó là câu chuyện nhỏ hay ý nghĩa đơn giản. Những câu nói như: "Mẹ hiểu con đang cảm thấy như thế nào", hoặc "Anh biết là hôm nay em có một ngày khó khăn", dù đơn giản nhưng có sức mạnh xoa dịu rất lớn.
Gọi tên cảm xúc. Khi ai đó đang buồn bực, đừng chỉ bảo họ “đừng lo” hay “đừng buồn nữa.” Hãy thử nói: "Anh thấy em đang lo lắng, có điều gì anh có thể làm để giúp em không?" Điều này giúp họ cảm thấy được công nhận cảm xúc và không bị bỏ rơi.
Đặt câu hỏi mở để khuyến khích trò chuyện. Ví dụ, thay vì hỏi "Hôm nay con đi học có ngoan không?" (một câu hỏi dễ nhận câu trả lời “dạ có” hoặc “dạ không”), hãy thử hỏi: "Hôm nay có chuyện gì làm con vui nhất?" Cách này sẽ giúp mở ra những cuộc đối thoại sâu sắc hơn.
Khi có sự thấu hiểu, gia đình sẽ trở thành một nơi dễ chịu để trở về, chứ không phải một nơi đầy áp lực và trách nhiệm.
- Sunny Đặng Phương
ĐỊNH HƯỚNG: DẪN DẮT GIA ĐÌNH ĐI ĐÚNG HƯỚNG
Một con tàu không thể đi đúng hướng nếu không có la bàn. Một gia đình cũng vậy.
Murray Bowen, cha đẻ của Lý thuyết Hệ thống Gia đình (Family Systems Theory), đã chỉ ra rằng một gia đình mạnh mẽ không phải là gia đình không có vấn đề, mà là gia đình có một hệ thống giá trị rõ ràng để định hướng.
Làm thế nào để trở thành người dẫn dắt gia đình đúng hướng?
Xác định giá trị cốt lõi của gia đình. Gia đình bạn coi trọng điều gì nhất? Trung thực? Trách nhiệm? Lòng biết ơn? Khi có giá trị chung, mọi quyết định trong gia đình sẽ dễ dàng hơn.
Làm gương cho con cái. Trẻ em học bằng cách quan sát. Nếu cha mẹ giữ lời hứa, con cái sẽ học được sự đáng tin cậy. Nếu cha mẹ biết kiểm soát cảm xúc, con cái sẽ học được sự bình tĩnh.
Đưa ra các quy tắc chung trong gia đình. Một gia đình có quy tắc rõ ràng sẽ tránh được nhiều xung đột không đáng có. Ví dụ, một quy tắc đơn giản như: “Không ai nói chuyện với nhau bằng giọng điệu tức giận” có thể tạo ra một môi trường ôn hòa hơn.
NÂNG ĐỠ: ĐỒNG HÀNH VÀ SẺ CHIA KHI GẶP KHÓ KHĂN
Một gia đình vững chắc không chỉ là nơi ta tìm đến khi vui vẻ, mà còn là chỗ dựa khi khó khăn ập đến. Không ai có thể đứng vững mãi mà không có một bàn tay nâng đỡ.
Khi vợ/chồng gặp khó khăn trong sự nghiệp. Đừng vội phán xét hay tạo thêm áp lực. Hãy trở thành chỗ dựa tinh thần vững chắc, cùng nhau tìm giải pháp, động viên thay vì trách móc. Một câu nói như: "Dù thế nào anh/em cũng luôn có em/anh bên cạnh" sẽ có sức mạnh hơn rất nhiều so với những lời chỉ trích.
Hỗ trợ con cái bằng sự thấu hiểu. Khi con gặp thất bại, hãy giúp con nhìn nhận vấn đề, chứ không chỉ tập trung vào kết quả.
Chăm sóc cha mẹ khi họ già yếu. Hãy dành thời gian lắng nghe, hỏi han, và thể hiện sự quan tâm. Sự nâng đỡ không chỉ là vật chất, mà quan trọng nhất là tinh thần. BẠN CÓ THỂ TRỞ THÀNH ĐIỂM TỰA GIA ĐÌNH?
Bạn thân mến, trở thành điểm tựa vững chắc trong gia đình không phải là một nhiệm vụ, mà là một hành trình của yêu thương, kiên nhẫn và sự bao dung. Khi mỗi thành viên biết nâng đỡ lẫn nhau, gia đình sẽ trở thành một nơi không chỉ để sống, mà để yêu thương và trưởng thành.
TS Sunny Đặng Phương
Chuyên gia tâm lý VIỆN TÂM LÝ SUNNYCARE
📌 Bạn cũng có thể tham gia nhóm Zalo cộng đồng THÔNG ĐIỆP SỐNG HÀNG NGÀY của Sunny để đọc tất cả những bài viết và ưu đãi miễn phí dành riêng cho cộng đồng nhé. Nhóm không bật chế độ chat công khai nên không bị quảng cáo hay làm phiền.
👉 Tham gia ngay tại đây: https://zalo.me/g/dyical534